Το αληθινό είναι και διαχρονικό
Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ
Ο εικαστικός Γιάννης Στεφανάκις (γενν. 1951) είναι ένας πολυσύνθετος καλλιτέχνης: ζωγράφος, χαράκτης, εκδότης περιοδικών («Επίπεδο», «Νέο Επίπεδο», «Τεχνοπαίγνιον») και συλλεκτικών βιβλίων («Χειροκίνητο»). Ωστόσο, το φόρτε του είναι η συνύπαρξη ζωγραφικής και χαρακτικής. Την τελευταία δεν την έμαθε μόνον στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου σπούδασε, αλλά τη γνώρισε εκ των έσω: από το 1964 μέχρι το 1989 εργάστηκε ως στοιχειοθέτης – τυπογράφος, ακολουθώντας τους παραδοσιακούς τρόπους της τυπογραφίας, που έχουν πολλές συγγένειες με την τέχνη της χαρακτικής.
Το σύνολο της πορείας του και τα στάδια από τα οποία πέρασε, παρουσιάζεται στη μεγάλη έκθεση 93 έργων «Χαρακτική 1975-2007» που θα διαρκέσει ώς τις 20 Απριλίου, στο «Σπίτι της Κύπρου» (Ηρακλείτου 10, Κολωνάκι). Οι θεματικοί τίτλοι, από τον νατουραλισμό των πρώτων έργων του μέχρι την αφαίρεση του κατακτημένου ύφους του, είναι χαρακτηριστικοί: «Ποδήλατα», «Παράθυρα», «Κιβωτός», «Λίθινη Εποχή», «Θρανία». Οι τελευταίες του καταθέσεις ανασυνθέτουν αστικά τοπία, όπου ο μοναχικός Γιάννης Στεφανάκις αναζητεί το στίγμα του στην πόλη που αποξενώνει και δεν ενώνει τους ανθρώπους.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα προβάλλεται η ταινία μικρού μήκους του καλλιτέχνη, «Αγλαόν, η κλασική τυπογραφία» και θα εκτίθενται οι συλλεκτικές εκδόσεις και τα περιοδικά του. Ωρες λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή 10 π.μ. – 2 μ.μ. και 5 – 8 μ.μ.
– Αυτή η έκθεση-γιορτή είναι και ένα είδος απολογισμού; Εχετε βγει από αυτή την περιπέτεια κερδισμένος ή ζημιωμένος;
«Ο χρόνος δεν φθάνει για να εμβαθύνει κανείς σε μία τέχνη και πόσο μάλλον όταν η ιδιοσυγκρασία του είναι τέτοια, ώστε να διακονεί κι άλλες τέχνες: ζωγραφική, έκδοση περιοδικού, συλλεκτικές εκδόσεις. Ως ζωγράφος κινούμαι στη λευκή κόλλα, στη λευκή σελίδα, στον λευκό μουσαμά, όπου καλείσαι να συνθέσεις χρώματα, σχήματα, λέξεις, εικόνες. Θαυμάζω καλλιτέχνες που είχαν πολυσχιδή δραστηριότητα και προσωπικότητα, όπως τον Ντα Βίντσι ή τον Πικάσο».
Χαρακτική αγάπης
– Η χαρακτική είναι πια μια τέχνη παραμελημένη, μακριά από τις νέες εικαστικές αναζητήσεις;
«Η χαρακτική είναι μια τέχνη γι’ αυτούς που ξέρουν να την αγαπούν. Πολλοί από το χώρο των ζωγράφων δεν αγαπάνε τη χαρακτική, γιατί δεν τη γνωρίζουν. Είναι ωστόσο αισιόδοξο το γεγονός ότι υπάρχουν συλλέκτες μόνο χαρακτικών έργων. Αυτό δίνει κουράγιο στους χαράκτες, επειδή η δουλειά τους έχει πολύ μεγάλη κουζίνα και φυσικά δεν αφήνει μεγάλα κέρδη».
– Η εκτύπωση του βιβλίου δεν υποστηρίζεται πλέον από την ξυλογραφία, τη χαλκογραφία και τη λιθογραφία; Γιατί όμως;
«Η χαρακτική έχει αυτονομηθεί από το βιβλίο, δεν το υπηρετεί πλέον, είναι μια αυτόνομη τέχνη. Παρ’ όλο που γίνονται ακόμη σποραδικά κάποια συλλεκτικά βιβλία και μάλιστα με την παραδοσιακή μορφή της τυπογραφίας».
– Η νέα τεχνολογία των υπολογιστών έχει αντικαταστήσει το χάραγμα με το χέρι; Η χαρακτική με το ποντίκι είναι τέχνη, κι αν ναι, γιατί;
«Δεν ανήκω στην κατηγορία των καλλιτεχνών που κάνουν χρήση του υπολογιστή προκειμένου να παράγουν έργο, παρ’ όλο που τον χρησιμοποιώ για κάποιες επεξεργασίες εικόνων. Με το ποντίκι δεν μπορείς να χαράξεις. Και η ψηφιακή εκτύπωση δεν μπορεί να έχει ποτέ το αποτέλεσμα που έχει το τύπωμα της πρέσας. Αλλωστε είναι γνωστό ότι στις περισσότερες μπιενάλε χαρακτικής γίνονται δεκτά χαρακτικά μόνον με τις παραδοσιακές τεχνικές. Πιθανόν να εφευρεθούν νέες ορολογίες, διότι η εξέλιξη δεν μπορεί να σταματήσει».
– Εχετε καταλάβει ότι υπηρετείτε μια τέχνη η οποία χάνεται; Κάτι σαν σπάνιο είδος προς εξαφάνιση;
«Εχει λεχθεί ότι η δισκέτα θα αντικαταστήσει το βιβλίο. Ομως, τη μυρωδιά της τυπωμένης σελίδας δεν τη δίνει ο υπολογιστής. Ο Λούσιαν Φρόιντ, κλείνοντας μάτια και αφτιά σ’ αυτά που συνέβαιναν γύρω του, επέμενε στη ζωγραφική του καβαλέτου με τον δικό του σύγχρονο τρόπο και τη δική του σύγχρονη ματιά. Τι θέλω να πω; Το κάθε τι αληθινό, είναι και διαχρονικό».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 29/03/2007
